Yeni ekonomi yönetimine 10 öneri

6 Şubat Depremi ve ardından gelen seçim süreci kamu finansmanı üzerinde büyük yük oluşturdu. Kamuoyunda ve medyada sık sık yeni vergilerin gündeme gelebileceği yönündeki tartışmalar sürerken Vergi hukuku uzman Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, yeni kabinenin kurulmasıyla birlikte, vergi alanında ekonomi yönetimine önerilerde bulundu.

"Bütçenin sıkıntıya girdiği dönemlerde ya yeni vergiler getirilir ya da mevcut vergiler artırılır" diyen Yavaşlar, şöyle konuştu:

"Örneğin, 1999 Depremi sonrasında bir karma vergi olan net aktif vergisi ile gelir/kazanç üzerinden alınan ekonomik denge vergisi, dolaylı vergiler olarak özel işlem vergisi ile özel iletişim vergisi, ayrıca ek motorlu taşıtlar vergisi ve ek emlak vergisi gelmişti. Şu anda neye ek vergi gelebilir? Zaten emlak vergisinin yanında bir değerli konut vergisi alınıyor, orada alınacak bir şey kalmadı. Motorlu taşıtlar vergisine bir ek gelebilir ama halihazırda yük orada da yüksek. Dolayısıyla benim beklentim, halkın çok farkında olmadığı, fiyat içinde ödediği dolaylı vergilerde artış yapılması. Daha önce pek çok zorunlu tüketim ürününde KDV indirilmişti, bunlarda bir yükselme olabilir. ÖTV ve özel iletişim vergisinde bir artış görebiliriz. Ancak, dolaylı vergileri artırmak sağlıklı bir yöntem değil. Çünkü, sabit gelirli üzerindeki dolaylı vergi yükü zaten son derece yüksek. Daha fazla kaldıramazlar."

Enflasyon ile mücadele vergi politikası

Enflasyon ile mücadelede de verginin bir araç olarak kullanılacağını ifade eden Yavaşlar "Enflasyon, paranın bol olmasından kaynaklanır. Piyasadaki paranın bir şekilde çekilmesi gerekiyor. Bunun tek yöntemi faiz artışı değil. Piyasadaki parayı çekmenin en önemli araçlarından biri de kuşkusuz ki vergi. Hükümet vergiyi bir araç olarak kullanıp piyasadan parayı çekme yolunda gidebilir" dedi.

Geçici vergi ve reform

Türkiye’de kayıt dışılık oranının yüzde 40’lara ulaştığını ifade eden Yavaşlar, "Hem yeterince vergi toplanmıyor hem de vergi yükü belli bir kesimin üzerinde. Hakkaniyetli bir vergi düzenlemesi yapılacaksa, kamu finansmanı için buna gerek duyuluyorsa üst gelir grubu ve yüksek kazanç sağlayan kurumların gelirleri/kazançları üzerinden alınacak geçici bir vergi konulabilir. Bunun bütün detayları kamuoyuyla şeffaf şekilde paylaşılabilir. Bir öngörülebilirlik mutlaka sağlanmalıdır" dedi.

Mevcut vergi düzenlemelerinin günümüz ihtiyaçları karşılamaktan uzak olduğunu belirten Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, kapsamlı bir vergi reformuna gidilmesi gerektiğini vurguladı. Yavaşlar şunları söyledi:

"Pek çok vergi yasası 1950’li ve 60’lı yıllardan kalma. Örneğin, Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve -2006’da çıkmasına rağmen birkaç dokunuş haricinde eskisini tekrarlayan- Kurumlar Vergisi Kanunu 1961, Amme Alacaklarının Tahsili Kanunu 1953 yılından. Vergi yasaları çok eski, zaman içinde çok değiştirildiklerinden sistematik yapılarında bozulmalar var ve güncel gelişmelere de cevap vermiyorlar. Bir an önce kapsamlı bir vergi reformu yapılmalı. Bu hem hakkaniyet hem de daha fazla gelir elde etmek için şart."

Vergi hukuku uzman Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar’dan 10 öneri

Kısa vadede:

"Bir daha vergi affı olmayacağı açıklanmalı ve vergi affı konusu Anayasa’da -sıkı şartlara tabi olacak şekilde- düzenlenmeli.

Kayıt dışı ekonomiyi önlemek üzere ciddi adımlar atılmalı. Bu bağlamda, yoklama etkin şekilde kullanılmaya başlanmalı.

Bireylerin ve hane halklarının kullandığı temel tüketim mal ve hizmetleri üzerindeki dolaylı vergi yükü azaltılmalı."

Orta vadede:

"Tüm vergi yasaları, hukuki güvenlik ilkesi, eşitlik ilkesi ile temel hak ve özgürlükler dikkate alınarak reforma tabi tutulmalı.

Özellikle; bütün vergilerde matrah (/üzerinden vergi alınacak vergi konusu kısmı), verginin mali güçle orantılı olması ilkesi (/maddi eşitlik ilkesi) dikkate alınarak belirlenmeli. Mükellef hak ve ödevleri ile idarenin görev ve yetkisi, Anayasa’ya uygun şekilde yasada açıkça düzenlenmeli. Vergi ödevlilerinin hukuka ve bu bağlamda açık ve belirli yasa kuralları ile idari uygulamalara güveni koruma altına alınarak, endişe etmeksizin planlama yapabilmelerine imkan tanınmalı.

Reformda, vergi yasalarının birbirleriyle bağlantısı dikkate alınarak bütüncül bir yaklaşım gösterilmeli.

Reformda, usulde ve ekonomide dijitalleşme, özellikle de dijital ekonomi (bu konuda uluslararası vergi hukukundaki gelişmeler de izlenilerek) muhakkak göz önünde tutulmalı.

“Değerleme”, ayrı bir yasada (“değerleme kanunu”) ve tüm vergi hukuku bakımından geçerli olacak şekilde düzenlenmeli.

Hangi amaca yönelik olursa olsun tüm vergi teşvikleri tek bir yasada (“vergi teşvik kanunu”), sistematik bir şekilde (örneğin iktisadi amaçlı teşvikler, sosyal amaçlı teşvikler) düzenlenerek, vergi yasalarından çıkartılmalı.

Riskli mükellefleri belirleme kriterleri açıklanmasa dahi, vergi incelemesine tabi tutulacak mükelleflerin ne şekilde belirlendiğine dair temel esaslar yasada düzenlenmeli."

Hibya Haber Ajansı