Enerji krizi ve fiyatlar

Ekonomik savaş ve enerji rolü… Ekonomik savaşa tepki olarak Rusya, yüksek enerji fiyatlarını koruyarak petrol ve gaz ihracatını azaltıyor. Rusya, yaptırımlar ve Ukrayna’ya destek konusunda Batı’nın teslim olmasını istiyor ve Batı ekonomilerinde sorunları başlatıyor.

AB, yaptırımların bir parçası olarak Rus gazını kısmen azaltıyor ve Rusya, Avrupa’ya giden gaz boru hatlarını “rutin olarak” onarıyor. Bu, Rusya’nın Avrupa’ya gaz arzında geçen yıla göre 2,5 kat azalmaya yol açıyor. Avrupa ise tamamen gazın kapanmasına hazırlanıyor. Sonuç olarak, Avrupa’da gaz, 2022’nin başında ~900 $’a kıyasla bin metreküp başına 1.750 $’dır ve 2021’in başından bu yana büyüme ~% 700’dür.

AB, azalan Rus akışlarını ikame etmek için stokları kullanmaya başladı… Kaynak: Bloomberg, GIE Europe

Enerji stratejisi… Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu’ndan (CPC) geçen petrol sevkiyatı Novorossiysk limanlarında durduruldu. Önce fırtına, sonra “İkinci Dünya Savaşı mermilerinin keşfi”, şimdi de “çevre yüzünden”. Kazakistan’ın toplam petrol ihracatının 2/3’ünden fazlası bu rotadan geçiyor. Rus petrol şirketleri de üretimi kısma yoluna gidebilir. Lukoil’in eski başkan yardımcısı Leonid Fedun şunu istedi: indirimleri kabul etmemek ve gelecek için değerli kaynaklardan tasarruf etmek.

Bu stratejinin bazı başarıları var:

·        Britanya’da hükümet düğümleniyor;

·        Fransa’da Macron salt çoğunluğu kaybetti (Parlamento desteği);

·        Avrupa ekonomisi resesyona giriyor;

·        Biden’ın popülaritesi azalıyor, Demokratların Kasım ayında Kongre’deki çoğunluğunu kaybetmesi muhtemel.

Piyasada yanlış gidebilecek durumlar…

1.      Olası bir küresel durgunluk, yalnızca Batılı hükümetlere değil, Rusya Federasyonu’nun bütçe gelirlerine de zarar verebilir. Durgunluk korkusu nedeniyle, örneğin metal fiyatları zaten çöktü.

2.      Covid yeniden gündeme dönüyor gibi görünüyor. Fransa’da günde 200 binden fazla enfeksiyon tespit edildi. İtalya’da – 100 binden fazla. Covid kısıtlamaları ve petrol talebinde azalma riski var.

3.      Hava. Avrupa’da sonbahar ve kış sıcaksa, ısıtma için daha az enerji kaynağına ihtiyaç duyulacaktır.

4.      Kazakistan, Rusya Federasyonu’nun müttefiklerinden biridir, ancak ilişkiler bozulabilir mi? Rusya ve Kazakistan normalde stratejik ve ekonomik olarak iç içe geçmiş durumda: Rus şirketlerinin Kazakistan’da birçok büyük projesi var, Kazakistan petrolünün çoğunu Rusya üzerinden ihraç ediyor, hatta ülkelerin birleşik bir hava savunma sistemi bile var.

5.      Petrol ve gaz savaşı yıllarca sürerse, Avrupa başka enerji kaynaklarına (hem kirli hem de sürdürülebilir) geçebilir.

Rusya durumu ağırlaştırıyor ve büyük riskler alıyor: Batı yaptırımları daha da sıkılaştırılacak ve Rusya Federasyonu’nun petrol ve gaz gelirleri azalarak bütçesi zorlanacak.

Petrol fiyatı neden 100 dolar civarında kalabilir? Arz tarafındaki sorunlar çok büyük. Yakın gelecekte yüksek petrol fiyatlarına nelerin sebep olabileceğine bakacak olursak;

·        OPEC neredeyse sınırda üretim yapıyor: komite üretim hedeflerini belirliyor, ancak bu hedeflere ulaşmıyor. Suudi Arabistan ve BAE bile üretimi artırmakta zorlanıyor;

·        Batı’daki en büyük özel petrol şirketleri yetersiz yatırımdan şikayet ediyor;

·        Avrupa’nın Rusya’ya uyguladığı ambargo nedeniyle lojistik kaos ortaya çıkıyor, petrol tankerlerde daha uzun süre yüzüyor, daha sonra tüketicilere ulaşıyor;

·        Pandemi sürecinde tecrit edilmiş insanlar artık bir yerlere gidip geliyor.

Batı bununla nasıl başa çıkmaya çalışıyor:

·        Batı, çeşitli “müdahaleler” ile enerji fiyatlarını soğutmak istiyor: (tükenmekte olan) stratejik rezervlerden petrol satıyor, yeni Covid dalgaları konusu gündeme getirilerek düşük talep spekülasyonu oluşturuluyor ve Biden bizzat Arapları daha fazla üretim yapmaya teşvik ediyor.

·        ABD ayrıca güçlü bir doları ve bir faiz artışını da dahil etti: Dolar ne kadar güçlü ve oranlar ne kadar yüksekse, zayıf ülke ekonomileri için o kadar kötü, çünkü daha az petrol alıyorlar.

Sadece bir yıl önce, Avrupa’da doğal gazın maliyeti megavat saat başına sadece ~4 Euro’ydu. Bugün “sadece” 17 kat daha pahalıya mal oluyor – megavat saat başına 71 avro. Tedarikçiler için umut etmek boşuna: Norveç’te üretim düşüyor, Rusya boru hattına tam erişime sahip (ve AB’nin önerdiği gibi kısmi değil) Nord Stream 2 sertifikasını bekliyor, neredeyse tüm LNG şimdi Çin’e gidiyor ve Avrupa bir enerji krizinin eşiğinde. Sorun sadece doğal gazla ilgili değil – şu anda İngiltere’de ciddi bir yakıt sıkıntısı var. BP’ye göre, benzin kıtlığı nedeniyle şirketin benzin istasyonlarının yaklaşık %30’u geçici olarak kapatıldı.

Avrupa doğalgaz fiyatları… Kaynak: Intercontinental Exchange

Bütün bunların yatırımcı perspektifinden değerlendirilmesi… 2021-2022 kışı, küresel ekonomi için bir dönüm noktası olacak. Kış ılıman geçerse, herkes rahat bir nefes alacak ve büyük olasılıkla gelecek sezon için aktif olarak daha ucuz petrol ve gaz stoklamaya başlayacaklar. Hammadde fiyatlarının büyümesi için ekonominin istikrarlı, uzun vadeli büyümesine ihtiyaç vardır. Dünya ekonomisi kış sonunda nakavt olursa, en az birkaç yıl daha “hammadde süper döngüsünü” unutmak mümkün olacak. Bununla birlikte, önümüzdeki birkaç ay içinde petrol ve gaz en çekici sektör gibi görünüyor. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki enerji teşviklerinin azaltılması muhtemelen Kasım-Aralık’tan daha erken olmayacak ve petrol ve gaz talebi yalnızca artmaya devam edecek.

2021 yılında dünya çapında en yüksek ham petrol ihracatı değerine sahip ülkeler (milyar ABD doları olarak)… Kaynak: Statista

Sonuç? Sürekli elektrik kıtlığı, şehirlerin sürekli elektrik kesintileri, yakıt tedarikiyle ilgili sorunlar ya BDT’de 90’ların fenomeni ya da üçüncü dünyadan haberler gibi görünüyor. Bu kış, görünüşe göre, “üçüncü dünya” tüm dünya için geçerli olacak, çünkü herkes için yeterli enerji ve yakıt olmayabilir.

Petrol fiyatları varil başına 100 dolar civarında kalabilir. Bu ortamda Rus petrol şirketleri kâr etmeye devam edecek. Enerji fiyatlarındaki düzeltmenin uzun sürmeyeceğini ve durgunluk tehdidine rağmen fiyatların yükselmeye devam edeceğini düşünüyoruz.

Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı